भारत सरकार आणि राज्य सरकार गरीब व गरजू कुटुंबांना अन्नधान्य व इतर मूलभूत सुविधा पुरवण्यासाठी रेशन कार्ड योजना चालवतात. महाराष्ट्रात रेशन कार्डाचे प्रकार उत्पन्न आणि आर्थिक स्थितीनुसार विभागलेले आहेत — जसे की पिवळे रेशन कार्ड, केशरी रेशन कार्ड, आणि पांढरे रेशन कार्ड.
या लेखात आपण पिवळ्या रेशन कार्डाचे फायदे, पात्रता, कागदपत्रे, आणि अर्ज प्रक्रिया सविस्तर जाणून घेणार आहोत.
पिवळे रेशन कार्ड म्हणजे काय?
पिवळे रेशन कार्ड हे गरीबी रेषेखालील (Below Poverty Line – BPL) कुटुंबांना दिले जाते. हे कार्ड असलेले नागरिक सरकारकडून अन्नधान्य, तेल, साखर, डाळी आणि इंधन स्वस्त दरात घेऊ शकतात. महाराष्ट्र सरकारने हे कार्ड समाजातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांसाठी सुरू केले आहे.
पिवळे रेशन कार्ड कोणाला दिले जाते? (Eligibility)
पिवळे रेशन कार्ड त्या कुटुंबांना दिले जाते ज्यांची वार्षिक उत्पन्न मर्यादा शासनाने ठरवलेल्या मर्यादेत येते.
सामान्यतः खालील कुटुंब पात्र ठरतात:
- वार्षिक उत्पन्न ₹15,000 पर्यंत असलेले कुटुंब.
- ग्रामीण भागातील भूमिहीन किंवा अल्पभूधारक कुटुंब.
- शहरातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल नागरिक.
- सामाजिक व शैक्षणिकदृष्ट्या मागास वर्गातील कुटुंब.
पिवळ्या रेशन कार्डाचे मुख्य फायदे
पिवळ्या रेशन कार्डधारकांना शासन विविध अनुदानित योजना आणि वस्तूंचा लाभ देते. खाली दिलेले फायदे सर्वात महत्त्वाचे आहेत:
1. स्वस्त अन्नधान्य मिळते
पिवळ्या रेशन कार्डधारकांना शासकीय दुकानातून (Fair Price Shop) अत्यंत कमी दरात खालील वस्तू मिळतात:
- गहू, तांदूळ, साखर, डाळी
- रॉकेल (Kerosene)
- खाद्यतेल
2. शासकीय योजनांमध्ये प्राधान्य
पिवळे रेशन कार्ड असलेल्या नागरिकांना अनेक योजना जसे की प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना, अन्न सुरक्षा योजना, शौचालय अनुदान योजना, घरकुल योजना इत्यादींमध्ये प्राधान्य दिले जाते.
3. शैक्षणिक आणि शिष्यवृत्ती लाभ
गरीब विद्यार्थ्यांना शासकीय शाळा आणि कॉलेजमध्ये फी माफी, शिष्यवृत्ती आणि मोफत पुस्तके मिळवण्यासाठी हे कार्ड उपयुक्त ठरते.
4. आरोग्य सेवा व विमा योजना
पिवळ्या रेशन कार्डधारकांना महा आरोग्य योजना, आयुष्मान भारत योजना यांसारख्या आरोग्य योजनांचा लाभ सोप्या पद्धतीने मिळतो.
5. घरकुल आणि रोजगार योजनांमध्ये मदत
ग्रामपंचायत किंवा नगर परिषदेकडून दिल्या जाणाऱ्या घरकुल आणि रोजगार योजनेत हे कार्ड ओळखपत्र म्हणून मान्य केले जाते.
6. कर्ज आणि अनुदान सुविधा
शेतकऱ्यांना सहकारी बँकांमधून किंवा ग्रामीण विकास योजनेतून कर्ज मिळवण्यासाठी पिवळे रेशन कार्ड एक महत्त्वाचा पुरावा म्हणून वापरले जाते.
आवश्यक कागदपत्रे (Documents Required)
पिवळे रेशन कार्ड मिळवण्यासाठी खालील कागदपत्रांची आवश्यकता असते:
- अर्जदाराचा आधार कार्ड
- उत्पन्न प्रमाणपत्र (Revenue Department कडून)
- घराचा पुरावा किंवा भाडेकरारपत्र
- छायाचित्रे (Photos)
- जुने रेशन कार्ड (असल्यास)
- बँक खाते क्रमांक व पासबुकची प्रत
पिवळे रेशन कार्ड कसे मिळवावे? (Application Process)
- ऑनलाईन अर्ज:
- https://mahafood.gov.in या संकेतस्थळावर जा.
- “Apply for New Ration Card” या पर्यायावर क्लिक करा.
- फॉर्म भरून आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा.
- सबमिट केल्यानंतर acknowledgment receipt डाउनलोड करा.
- ऑफलाइन अर्ज:
- जवळच्या तहसील कार्यालयात किंवा सार्वजनिक वितरण प्रणाली (PDS) कार्यालयात अर्ज मिळेल.
- सर्व माहिती भरून कागदपत्रांसह जमा करा.
- सत्यापनानंतर तुमचे पिवळे रेशन कार्ड तयार होते.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
प्र. 1: पिवळे रेशन कार्ड मिळण्यासाठी उत्पन्न मर्यादा किती आहे?
👉 साधारणपणे ₹15,000 वार्षिक उत्पन्न असलेले कुटुंब पात्र ठरते.
प्र. 2: पिवळे रेशन कार्ड ऑनलाईन अर्ज करता येते का?
👉 हो, mahafood.gov.in या वेबसाइटवर अर्ज करता येतो.
प्र. 3: पिवळ्या रेशन कार्डावर किती किलो अन्नधान्य मिळते?
👉 प्रत्येक सदस्याला दर महिन्याला निश्चित प्रमाणात गहू आणि तांदूळ स्वस्त दरात दिले जाते.
प्र. 4: रेशन कार्ड हरवल्यास काय करावे?
👉 जवळच्या रेशनिंग कार्यालयात जाऊन duplicate कार्डासाठी अर्ज करता येतो.
निष्कर्ष
पिवळे रेशन कार्ड हे महाराष्ट्रातील गरजू नागरिकांसाठी जीवनावश्यक वस्तू स्वस्त दरात मिळवण्याचे एक प्रभावी साधन आहे. या कार्डाद्वारे सरकार केवळ अन्नधान्यच नाही तर शिक्षण, आरोग्य आणि रोजगाराच्या संधीही उपलब्ध करून देते. त्यामुळे जर तुमचे उत्पन्न शासनाने ठरवलेल्या मर्यादेत असेल, तर पिवळे रेशन कार्ड मिळवणे अत्यंत फायदेशीर ठरेल.
1 thought on “पिवळ्या रेशन कार्ड चे फायदे | Yellow Ration Card Benefits in Maharashtra”