भारतीय शिक्षणाच्या प्रवासात मुलींच्या वाविषयक अवघड प्रवासाला आधार देणारी सावित्रीबाई फुले शिष्यवृत्ती योजना महाराष्ट्र शासनाद्वारे राबवली जाते. याचे नाव अत्यंत आदरणीय शिक्षिका आणि सामाजिक कार्यकर्त्या सावित्रीबाई फुले यांच्या नावावरून ठेवण्यात आले आहे.
योजनेचे उद्दिष्ट
- मुलींच्या शिक्षणात रस निर्माण करणे.
- शिक्षण सोडण्याचा प्रमाण कमी करणे.
- शिक्षणासाठी त्यांच्या गृहपरिसरातच मदत पोहोचवणे.
पात्रता व लाभाची रूपरेषा
श्रेणी – अनुसूचित जाती (Scheduled Caste)
- इयत्ता 5वी ते 7वी: दरमहिन्याला ₹60, 10 महिन्यांसाठी — एकूण ₹600
- इयत्ता 8वी ते 10वी: दरमहिन्याला ₹100, 10 महिन्यांसाठी — एकूण ₹1,000
प्रवेशासाठी कोणतीही उत्पन्न अट नाही आणि अर्ज फार सोप्या पद्धतीने होतो — बहुधा अर्ज करण्याची आवश्यकता नाही, शाळेच्या मुख्याध्यापकाद्वारे विद्यार्थींची यादी जिल्हा सामाजिक कल्याण अधिकार्‍यांकडे पाठवली जाते.
श्रेणी – VJNT/SBC (विमुक्त जाती/विशेष मागास वर्ग)
- इयत्ता 5वी ते 7वी: ₹60 प्रति महिना, 10 महिन्यांपर्यंत — एकूण ₹600
- इयत्ता 8वी ते 10वी: ₹100 प्रति महिना, 10 महिन्यांपर्यंत — एकूण ₹1,000
श्रेणी – OBC/B.C. मुली (बहुजन कल्याण विभाग)
- इयत्ता 5वी ते 7वी: ₹250 प्रति महिना, 10 महिन्यांसाठी — एकूण ₹2,500
- इयत्ता 8वी ते 10वी: ₹300 प्रति महिना, 10 महिन्यांसाठी — एकूण ₹3,000
अर्ज कसा करावा? (How to Apply)
- SC / VJNT / SBC विभागासाठी — शाळेची सूची मुख्याध्यापक/खंडोत्तर अधिकाऱ्यांकडून जिल्हा/parishad स्तरावर पाठविली जाते; विद्यार्थी किंवा पालक स्वतः अर्ज करण्याची गरज नाही.
- SC वर्गासाठी (महाDBT पोर्टल) — अनुसूचित जातीच्या मुलींना ऑनलाइन अर्ज करण्याची संधी देखील आहे. अर्ज करण्यासाठी ‘महाडीबीटी’ पोर्टल (mahadbt.maharashtra.gov.in) वापरावा.
सारांश टेबल – वर्ग व लाभ
| वर्ग | इयत्ता | मासिक लाभ | एकूण (10 महिने) |
|---|---|---|---|
| SC (महाDBT) | 5वी–7वी | ₹60 | ₹600 |
| SC (महाDBT) | 8वी–10वी | ₹100 | ₹1,000 |
| VJNT / SBC | 5वी–7वी | ₹60 | ₹600 |
| VJNT / SBC | 8वी–10वी | ₹100 | ₹1,000 |
| OBC / B.C. (B.K. विभाग) | 5वी–7वी | ₹250 | ₹2,500 |
| OBC / B.C. (B.K. विभाग) | 8वी–10वी | ₹300 | ₹3,000 |
निष्कर्ष
सावित्रीबाई फुले शिष्यवृत्ती योजना ही एक सुलभ, सरळ आणि प्रभावी योजना आहे, जिला अर्ज करण्याची झंझावात नाही. शाळेतील शिक्षणात राहत असलेल्या बहुजनातील मुलींना हे थेट आर्थिक समर्थन उपलब्ध करून दिले जाते. जर तुमच्या वाडय़ातील किंवा परिचितांच्या मुलींमध्ये पात्रता असेल—टाळता का? त्यांना ही मदत सहज उपलब्ध आहे!